عکاس: محمد رنجبران
مشتری یا هرمز (Jupiter، به معنای پادشاه خدایان رومی، سعد اکبر، زئوس)، به عنوان پنجمین سیاره در منظومه شمسی در حال چرخش به دور خورشید است. به مشتری برجیس یا اورمزد نیز گفته می شود. میانگین فاصله مشتری از خورشید، معادل ۷۷۸٫۵۷۰٫۰۰۰ کیلومتر است، یعنی بیش از پنج برابر فاصله زمین تا خورشید.
همانطور که گفته شد سیاره مشتری از نظر فاصله به خورشید در رده پنجم در سامانه خورشیدی قرار می گیرد، اما از نظر بزرگی، بزرگترین سیاره منظومه شمسی است. به همین دلیل به آن غول منظومه شمسی نیز گفته می شود. به عبارت دیگر، مشتری غول گازی بزرگی است که از تمامی سیارات دیگر منظومه شمسی بزرگتر است.
می توان گفت مشتری تقریبا از سنگ یا مواد جامد دیگر تشکیل نشده است یا درصد سطح جامد در آن بسیار کم است. چهار غول گازی در منظومه ما یعنی منظومه شمسی قرار دارند که عبارتند از مشتری، زحل یا کیوان، اورانوس و نپتون. این سیارات، سیاره های گازی شکل منظومه شمسی هستند. علاوه بر این ها، غول های گازی فراخورشیدی بسیاری تاکنون شناخته شده اند که اطراف ستاره های دیگر در حال گردش اند.
آنچه که مشتری را تشکیل می دهد شامل گاز، مایع و مقدار بسیار ناچیزی از سطح جامد است. سطح این سیاره ترکیبی از ابرهای متراکم و غلیظ به رنگ های قرمز، قهوه ای، زرد و سفید است. این ابرها در مناطقی با رنگ روشن به نام حوزه و مناطقی با رنگ تیره به نام کمربند به طور منظم دور سیاره می چرخند. هرمز یا برجیس، همچنین گرانش بسیار نیرومندی دارد. نسبت جرمی هیدروژن به هلیم در سطح این سیاره نزدیک ۷۱ به ۲۴ درصد بوده و ۵ درصد دیگر را متان، آمونیاک، فسفین، آب، استلین، اتان، ژرمانیم و کربن مونوکسید تشکیل داده است.
یک دور کامل چرخش مشتری به دور ستاره خود، یعنی خورشید در یک مدار بیضی شکل، معادل ۴٫۳۳۳ روز زمینی و یا تقریبا ۱۲ سال زمینی طول می کشد.
