چشم اندازهای اطراف دهانه افلاطون

عکاس: علی آیین جمشید

چون ماه جوی ندارد که سطح‌اش را بپوشاند، با دوربین دو چشمی یا تلسکوپی کوچک می‌توان نمای واضحی از پستی و بلندی در آن مشاهده کرد. این عوارض شامل گودال‌ها، دریاهای تیره و ارتفاعات روشن ماه می‌شوند. این عوارض تفاوت آشکاری را بین سطح زمین و ماه نشان می‌دهند.با تلسکوپی زمینی حدود ۳۰۰۰۰ گودال روی ماه دیده می‌شود که قطرشان از یک کیلومتر تا چند صد کیلومتر است. بنابر شیوه‌ای که از قرن هفدهم میلادی آغاز شد، اغلب گودال‌های آشکارتر را به نام فیلسوفان، ریاضی‌دانان و دانشمندانی مانند ارسطو، افلاطون، فیثاغورث، کوپرنیک و کپلر نام‌گذاری کرده‌اند.


بیش از ۴٬۵ میلیارد سال پیش، سطح ماه به شدت توسط شهاب‌سنگ‌ها بمباران شد و گودال‌های زیادی به نام دهانه در سطح آن به‌وجود آمدند. وسعت بعضی از این دهانه‌های برخوردی به ۳۰۰ کیلومتر (۱۸۵ مایل) می‌رسد که توسط دیواره‌هایی از کوه‌های سنگی که بر اثر برخورد شهاب سنگ‌ها به‌وجود آمده‌اند، محصور شده‌اند. بعضی از گودالها، دیوارهای تراس دار یا حلقه‌های کوهستانی هم مرکز داشته و در اکثر آن‌ها قله‌هایی نیز وجود دارند. دهانه‌هایی که رگه‌های بزرگ و درخشان توف نام دارند، بسیار تماشایی هستند. تعدادی از گودال‌های بزرگ‌تر از گدازه آتشفشانی پر شده و دریاهایی در سطح ماه به‌وجود آورده‌اند.

سوی رو به زمین کره ماه (سوی نزدیک)، ظاهری بسیار متفاوت نسبت به سوی دور آن دارد. علت آن اینست که پهنه‌های زیادی از این سوی ماه بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی با گدازه‌های تیره‌رنگ پوشیده شده‌اند و آبگیروارهای گوناگونی را به‌وجود آورده‌اند ولی سوی دور ماه همچنان به شکل قدیم یعنی آکنده از گودال باقی‌مانده‌است.