هلال صبحگاهی جماد الاول ۱۴۴۴

عکاس: محمد سلطان الکتابی

جمادی الاول، پنجمین ماه سال هجری قمری است.
جمادی‌ از ریشه ‌جمادا (جَمُدَ) به ‌معنای ‌انجماد، سرمای ‌سخت ‌و یخ‌ زدن‌ است. این ‌ماه‌ را از آن ‌رو جمادی ‌نامیده‌اند که در زمان نام‌گذاری، ‌آب ‌در این‌ ماه‌ منجمد می‌شده است.
چنانچه رصد ماه بعد از غروب خورشید ممکن شود، هلال شامگاهی است، اما اگر هلال ماه قبل از طلوع خورشید نمایان شود، هلال صبحگاهی است.
نحوه تشکیل هلال به این صورت است که : در فضا، زمین به دور خورشید می چرخد و ماه نیز به دور زمین گردش می‌کند. مدار حرکت زمین به دور خورشید، دایره البروج نام دارد، ولی مدار ماه به دور زمین بر دایره البروج منطبق نیست و با آن ۵ درجه اختلاف دارد. این اختلاف اندک اثر‌های گوناگونی دارد؛ از جمله این که هر ماه پدیده‌های خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی روی نمی‌دهد.
آغاز ماه نو را مقارنه می‌نامیم. در این حالت، طول دایره البروجی ماه و خورشید یکسان است. اگر مدار ماه منطبق بر دایره البروج بود هر ماه شاهد یک پدیده خورشید گرفت و یک پدیده ماه گرفت بودیم. این اتفاق هر چند ماه یکبار روی می‌دهد.
فاصله متوسط هر مقارنه تا مقارنه بعدی ماه ۲۹ شبانه روز و ۱۲ ساعت و ۴۳ دقیقه و ۱۲ ثانیه است. به این مدت، دوره هلالی ماه می‌گوییم.
هنگامی که مقارنه صورت گرفت، ماه هلالی آغاز می‌شود؛ هلال از سمت راست خورشید به سمت چپ می‌آید و ماه از آسمان صبحگاهی به آسمان شامگاهی تغییر مکان می‌دهد.
حتما دیده اید که همیشه یک روی ماه به سوی زمین است. دلیل این پدیده، برابر بودن دوره گردش وضعی و گردش انتقالی ماه است که در اثر قفل شدگی گرانشی ماه و زمین ایجاد شده است.